In deze zomerse serie gaan we op vakantie in eigen land aan de hand van allerlei dagtochten passend bij objecten uit onze collectie. Waar kunnen we onze reis door Nederland beter beginnen dan bij ons eigen museum?
In de 18e-eeuw was het bijzondere complex het stadspaleis van Maria Louise van Hessen-Kassel, prinses van Oranje. De prinses trouwde in 1709 met Stadhouder Johan Willem Friso en het jonge echtpaar vestigde zich in Leeuwarden, in het Stadhouderlijk hof (nu een hotel). Na het zeer vroege overlijden van haar echtgenoot, trad Maria Louise op als voogd en regent voor haar zoon. Nadat hij meerderjarig was geworden, verhuisde zij in 1731 naar haar Princessehof. Het complex was in de jaren daarvoor samengevlochten uit verschillende bestaande panden door architect Antonius Coulon, een leerling van stijlkoning Daniel Marot. Deze schotel van tinglazuur aardewerk is vervaardigd door Tichelaar in circa 1890-1930 en hierop in ons prachtige gebouw duidelijk te herkennen in een mooi verstild stadgezicht. De afbeelding is geschilderd naar een prent van P. de Jong.
Vandaag reizen we af naar het centrum van Delft, een stad die natuurlijk onlosmakelijke verbonden is met de productie van keramiek. Deze tegel is vervaardigd door de Porceleyne Fles, tegenwoordig Royal Delft. Het is het oudste nog producerende keramische bedrijf in de stad en bestaat al sinds 1653. Tegenwoordig huist het fabriekscomplex ook een museum. Het laatste deel van de museale route voert door de fabriek, waar bezoekers live kunnen zien hoe de verschillende gespecialiseerde ambachtslieden aan het werk zijn. Bij een bezoek aan de stad Delft mag een bezoek aan ons 'broedermuseum' het Prinsenhof natuurlijk ook niet ontbreken. Ook het Prinsenhof heeft een prachtige collectie keramiek en vertelt daarnaast over de geschiedenis van deze fascinerende keramiek- en Oranjestad.
Deze specifieke tegel - met een gezicht op de binnenstad van Delft - werd overigens door de fabriek geproduceerd in opdracht van de olie- en vernisfabriek van L. Vliegenthart, die werd opgericht in 1839.
Natuurlijk mag een bezoek aan de hoofdstad niet ontbreken in onze keramische reis door het land en een ideale bestemming voor een vakantie in eigen land is natuurlijk de dierentuin. In 1926 bracht de bekende Maastrichtse aardewerkfabriek Petrus Regout een kinderserviesje uit met de decornaam Artis. Op de verschillende serviesdelen staan dierentuinbewoners afgebeeld naar ontwerp van Willem Jacob Rozendaal, waaronder dit dinerbordje met een trotse pelikaan met vis in de snavel. Rozendaal was zeker niet de enige kunstenaar die zich liet inspireren door de bewoners van deze beroemde en oudste Nederlandse dierentuin in het centrum van Amsterdam.
We blijven nog even in onze hoofdstad en bezoeken vandaag - aan de hand van dit Chine de commande bord - de Oude Kerk, midden in het hart van de stad. Het bord werd rond 1745 in China vervaardigd en de schilder gebruikte als voorbeeld een prent van een anonieme kunstenaar, die afgedrukt staat in het boek ‘Amsterdam’ van P.L. Walser en P.C. Pet.
Zo verstild als op deze 18e -eeuwse voorstelling is het allang niet meer op het Oude Kerksplein, maar in deze indrukwekkende kerk zelf is het nog zeker wel mogelijk om verstilling te vinden. Het oudste gebouw van Amsterdam is een indrukwekkend monument met onder meer het grote Vater-Müller-orgel en vele bijzondere graven, zoals dat van Saskia, de in Leeuwarden geboren echtgenote van Rembrandt. De Oude kerk is daarnaast een museum dat sinds 2016 tentoonstellingen organiseert op het gebied van hedendaagse kunst.
In de vakantie gaan we natuurlijk massaal naar het zwembad en bij vies weer kan een binnenbad uitkomst bieden. In de serie Uit in eigen land reizen we vandaag, via een door de Porceleyne fles vervaardigde cloisonné tegel. naar een heel bijzonder bad in Rotterdam. Het Oostelijk zwembad is het oudste zwembad van de stad en opende haar deuren in 1932. Dertig jaar later werd in hetzelfde complex door Prinses Beatrix een speciaal trainingsbad geopend voor kinderen met polio en spasme en die opening werd met deze tegel gevierd. Na de grondige restauratie van het Oostelijk zwembad in 2012 en 2013 werd het inmiddels verouderde Trainingsbad Beatrixbad gesloten.
Voor veel mensen die zijn opgegroeid in het noorden van het land is landgoed Nienoord - zo goed als op de grens van Friesland, Drenthe en Groningen - een begrip. Je kunt er tegenwoordig zwemmen, kamperen, naar de landgoedboerderij, het openluchttheater, familiepark of het museum. En daarmee mag deze bestemming natuurlijk niet ontbreken in onze (keramische) vakantie in eigen land.
Nienoord was niet altijd een vrolijk familiepark. De geschiedenis van het landgoed kent vele lotgevallen, zo namen de Spanjaarden de oorspronkelijke borg kort over in de beginjaren van de tachtigjarige oorlog, werd Nienoord deels verwoest in het rampjaar 1672 en werd de borg in het midden van de 19e eeuw bewoond door een ‘dolle jonker’ die ook de nodige schade aanrichtte. In 1884 werd het landgoed gekocht door Jonkheer van Panhuys, die de borg liet herbouwen. Op ons tegeltableau, geschilderd door Hendrik Frauenfelder bij Plateelbakkerij Rozenburg in 1906, zien we aan de linkerzijde de toegangspoort die gebouwd werd in 1708. Deels verscholen achter enkele hoge bomen ligt het nieuwe landhuis in neo classistische/ art nouveau stijl. Het karakteristieke gebouw herbergt sinds 1958 het Nationaal Rijtuigmuseum.
Dit najaar gaat de Domtoren, het icoon van Utrecht, uit de steigers. Om de restauratie te vieren worden de hele zomer activiteiten georganiseerd rondom de toren en dit alles lijkt ons een mooie aanleiding om aan de hand van een Meissen bord vandaag naar Utrecht af te reizen. De beroemde toren in het centrum van de stad werd in 1382 voltooid, na een bouwperiode van maar liefst 60 jaar. Bijna drie eeuwen later, op 1 augustus 1664, verwoestte een krachtige storm het middenschip van de Domkerk en vanaf dat moment ging de toren alleen verder. De ravage van het ingestorte middenschip bleef nog lange tijd liggen en pas in 1826 werd het Domplein gecreëerd, zoals we dat vandaag de dag kennen. Ons bord laat zien hoe vier de toren er rond het midden van de 18e eeuw bij stond en is vervaardigd in de beroemde porseleinfabriek in Meissen. Het bord is onderdeel van een uitgebreid servies dat Stadhouder Willem V (die vanaf 1766 opperbevelhebber was van de VOC) mogelijk cadeau kreeg van een hooggeplaatste VOC vertegenwoordiger. De schildering in emaille is gebaseerd op een prent van Caspar Jacobsz. Philips, naar Jan de Beijer uit 1757.
.jpg?width=1210&height=505&mode=crop&converttowebp=1 "Bord met een gezicht op de Domtoren in Utrecht, Meissen, ca. 1772, porselein | Keramiekmuseum Princessehof, bruikleen Ottema-Kin")
Voor diegenen met meer interesse voor serviezen dan voor torens: Nationaal Museum Paleis Het Loo heeft maar liefst ruim 435 delen van dit bijzondere servies, elk gedecoreerd met een bekend gebouw, buitenplaats, stads- of dorpsgezicht in Nederland (en enkele in Indonesië).
En voor wie geen genoeg kan krijgen van deze toren…. Hebben we er nog een.. GMP 1990-026
Na alle bordjes en tegels, leek het ons tijd worden voor iets totaal anders. Dit expressieve kleurrijke beeld van de bekende Nederlandse kunstenaar Lucebert is een model van het iconische grote vogelfiguur dat te bewonderen is in de beeldentuin van Museum Kranenburgh in Bergen. In ons museum was dit vrolijke beeld het laatst te zien in de tentoonstelling Feest! (2022-2023). Zin in een feestelijk uitje deze zomer? Wij adviseren een uitje naar Museum Kranenburgh.
In onze serie vakantie in eigen land stappen we vandaag in deze gezellige Delftse roeiboot uit circa 1770.
