Topstukken

Topstukken

Hoedenstandaard

Alleen voor de keizer

Eerlijk zullen we alles delen, maar verschil moet er zijn. Er zijn objecten binnen de collectie van Keramiekmuseum Princessehof die alleen zijn weggelegd voor de ‘rich and famous’. Neem nu deze keizerlijke hoedenparfumeerstandaard. Ooit was dit bijzondere object eigendom van de Chinese keizer Qianlong, die van 1736 tot 1795 over China heerste. Hij was geen man die zijn macht en rijkdom graag met anderen deelde.

Op zijn veldtochten veroverde hij grote gebieden en onderwierp hij vele niet-Chinese volken, zoals de Mongolen en de Oeigoeren. Maar hij was ook een geletterd en zeer ontwikkeld man die er bovendien een extravagante en luxueuze levensstijl op nahield. Tijdens zijn leven vergaarde hij een enorme kunstcollectie, die tot op heden bewaard wordt  in musea in Beijing en Taipei. En wanneer Qianlong een van zijn vele mooie hoeden afzette, dan werd die door een bediende op een chique parfumeerstandaard gezet.

In de bolvormige bovenkant van de parfumeerstandaard zaten geurstoffen, die ontsnapten door de openingen in de boven- en zijkant. De openingen hebben de vorm van twee vlinders die elkaar aankijken. Dat is niet verrassend, want vlinders worden in China geassocieerd met geur. Zo is er een verhaal waarin een meisje zo bekwaam was in de kunst zichzelf te parfumeren, dat zij gevolgd werd door vlinders. Rondom de vlinderopeningen zijn gestileerde lotusbloemen en krullen aangebracht. Het merk onderop, met de zes karakters van keizer Qianlong, is elegant uitgevoerd in goud.

De decoratie van de standaard is zeer gedetailleerd en laat interessante combinaties zien. Zo is het centrale deel verguld en beschilderd met bloemen, en zijn er vier kobaltblauwe ‘steunelementen’ te zien die draken symboliseren. In de tijd van keizer Qianlong werd het mode om porselein zo te decoreren dat het een ander materiaal leek te zijn, bijvoorbeeld  hout of brons. Het porselein op de basis van deze parfumeerstandaard lijkt op mooie rode lak, gedecoreerd met goud.

De keizer moet honderden hoeden hebben gehad. De hoed was een belangrijk onderdeel van de hofkledij, die werd gedragen bij alle activiteiten van het hof en bij officiële verplichtingen. Daar waren strikte regels voor. De winterhoeden waren versierd met fluweel of bont, de zomerhoeden werden vaak gemaakt van bamboe met dunne zijde. De hoedenparfumeerstandaard is daarom een van de interessantste objecten uit de collectie van het Princessehof. Het zou ook wel eens een van de kostbaarste kunnen zijn. Een zeer verfijnd en luxueus object voor de happy few. Denk er maar aan wanneer je de volgende keer je wollen wintermuts opzet, koud en nat van de Friese regen.

Hoedenstandaard met floraal decor China, Qianlong periode circa 1736-1795, porselein, h. 27,3 cm en 15,5 cm, bruikleen Ottema-Kingma Stichting
Hoedenstandaard met floraal decor China, Qianlong periode circa 1736-1795, porselein, h. 27,3 cm en 15,5 cm, bruikleen Ottema-Kingma Stichting

Hoedenstandaard met floraal decor, circa 1736-1795​, porselein, h. 27,3 cm en 15,5 cm, bruikleen Ottema-Kingma Stichting
Klik op de afbeelding om te vergroten.

Chinese kunst

De keizers van de Qing-dynastie (1644-1912) behoorden tot het Manchu-volk, afkomstig uit het uiterste noorden van China. Dit volk stond bekend om zijn nomadencultuur, waarin jagen en paardrijden manieren waren om te laten zien dat je een echte man was. De keizers waren trots op hun roots, maar wilden tegelijkertijd aan de Chinese elite bewijzen dat zij waardig genoeg waren als heersers van het Chinese rijk. Vooral Qianlong was erg bezig met zijn imago. Hij liet op grote schaal kunst vervaardigen die in lijn was met de Chinese traditie. Zo zijn in de keramiek die voor hem werd gemaakt archaïsche vormen zichtbaar van rituele bronzen vaten uit de Shang-dynastie (circa 1600–1050 v. Chr.) en de Zhou-dynastie (circa 1046–256 v. Chr.). Ook liet hij glazuren van de befaamde keramiek uit de Song-dynastie, zoals het Ru, namaken. De keizer bestudeerde uitvoerig de Chinese klassieke boeken en besteedde uren aan het beschrijven van belangrijke werken uit de Chinese kunst. Hij roemde daarbij niet alleen de kwaliteit van het werk, maar omschreef ook zijn emoties bij het zien van een dergelijk object. Op die manier probeerde hij de Chinese elite te overtuigen van zijn kennis van de Chinese kunst en cultuur.

 

Eva Ströber, oud-conservator Aziatische keramiek bij Keramiekmuseum Princessehof, met dank aan Aafke Koole

© Keramiekmuseum Princessehof - alle rechten voorbehouden disclaimer