Creilservies
Dineren à la Francaise
Het Princessehof krijgt regelmatig schenkingen van particulieren aangeboden. Vaak gaat het om één voorwerp, soms om een complete verzameling. Lang niet altijd kunnen we op zo’n aanbod ingaan. Bijvoorbeeld omdat het niet past in ons collectieprofiel of omdat we al over vergelijkbare objecten beschikken. Voor dit Franse servies uit het begin van de negentiende eeuw gold juist dat het een belangrijk hiaat opvulde in de collectie. Bovendien is dit servies niet alleen kunsthistorisch interessant, maar vertelt het ook een persoonlijk verhaal. Schenking dus in dankbaarheid aanvaard!
Heel bijzonder is dat het servies bijna tweehonderd jaar binnen dezelfde familie is gebleven en ook dat het nog uit zoveel – bijna 300 – onderdelen bestaat. De man die het ooit kocht was Gerrit Vermeulen, geboren in 1798 als zoon van een succesvolle hooihandelaar in Waspik. Gerrit trad vroeg in zijn vaders voetsporen en deed al even goede zaken. Toen in 1830 de onafhankelijkheidsstrijd van België losbarstte, kreeg hij van het Ministerie van Oorlog de omvangrijke opdracht de foerage van de paarden te leveren. Dat legde hem geen windeieren. In 1832 kon hij voor ruim 30.000 gulden de heerlijkheid Eethen en Meeuwen in het land van Heusden en Altena kopen. Samen met zijn vrouw en kinderen betrok hij het eeuwenoude kasteel, omgeven door uitgestrekte landerijen. Maar Gerrit bleek de weelde niet aan te kunnen. Hij werd zo dik dat hij in de plaatsen waar hij zaken deed een eigen rijtuig had, omdat hij niet meer door een gewoon portier kon. Ook geestelijk raakte hij in de war. In 1840 overleed hij, op 41 jarige leeftijd. Zijn vrouw Catharina Johanna van Heusden, dochter van een predikant in Hilvarenbeek, zou hem ruim 50 jaar overleven.
Gerrit en Catharina waren in maart 1817 met elkaar getrouwd, hij was 18, zij 21. Was de bruidegom toen al zo rijk dat hij zo’n uitgebreid en kostbaar Frans servies kon kopen? Of was het een huwelijkscadeau van zijn bemiddelde ouders? We zullen het nooit weten, maar duidelijk is wel dat het servies dateert uit dezelfde periode als waarin het huwelijk tussen Gerrit en Catharina werd voltrokken. Dat kunnen we concluderen aan de hand van de twee fabrieksmerken die onderop staan. Het eerste merk is van de Manufacture de Creil, gevestigd ten noorden van Parijs, waar het servies werd geproduceerd. Het tweede merk is van de firma Stone, Coquerel & Legros d’Anizy, die verantwoordelijk was voor de in zwart gedrukte decors op het servies. Deze bedrijven werkten samen in de periode 1808-1818.