Keramiekmuseum Princessehof is vooral bekend van zijn omvangrijke collectie Chinese en Japanse keramiek. Minder mensen weten echter dat het museum ook bijzondere objecten uit Thailand en Vietnam bezit. De fantasievol vormgegeven fenikskan is hiervan een van de spectaculairste voorbeelden. Hoe kan het dat dit soort vroeggedateerde keramiek afkomstig is uit Vietnam, dat niet bekendstaat als een keramiekland?

Verbod

Dat heeft met de keramiekbakkers van China te maken. In de late vijftiende eeuw en de vroege zestiende eeuw maakte Vietnamese keramiek een bloeiperiode door, omdat de Chinese regering de export van Chinese keramiek had verboden. Veel Chinese pottenbakkers trokken toen naar Vietnam, op zoek naar werk. Daar deelden ze hun vaardigheden met hun collega’s. Vietnamese pottenbakkers sprongen snel in het gat dat in de markt was ontstaan. Ze verhandelden hun keramiek met buurlanden Thailand en Birma, maar ook met verder gelegen landen zoals de Filippijnen en Indonesië. Vietnam beleefde zo zijn eigen Gouden Eeuw.

Vooral keramiek in fantasievolle vormen bleek populair. De Vietnamese pottenbakkers produceerden daarom tijdens deze periode vaten in de vorm van vogels, zoogdieren en menselijke figuren. Waaronder deze geweldige schenkkan. De kan is waarschijnlijk gevonden in Indonesië. Dit soort vaten werd daar vaker aangetroffen, omdat Chinese en Zuidoost-Aziatische keramiek er volop verhandeld werd. We weten niet waar dit soort kannen voor werden gebruikt. Zeker niet voor koffie of thee, maar misschien wel voor alcoholische dranken tijdens banketten en rituelen.

Feniks

De feniks is een mythische vogel die honderden jaren lang leeft, maar alleen verschijnt in tijden van vrede en rust. Zijn staart heeft vijf kleuren, die staan voor de deugden welwillendheid, goedheid, fatsoenlijkheid, kennis en oprechtheid. Omdat hij alle elementen van de mooiste vogels in het dierenrijk in zich verenigt, wordt hij geassocieerd met grote schoonheid. Wanneer een feniks doodgaat, creëert hij zelf een vuur waaruit hij opnieuw wordt geboren. Het dier staat daarom in het algemeen symbool voor wedergeboorte en het eeuwige leven.

De feniks is ook een belangrijk symbool in Azië en wordt hier in vele culturen op verschillende manieren afgebeeld. In China wordt hij geassocieerd met keizerin Wu Zetian, die als keizerlijk symbool voor de feniks koos, terwijl de draak van oudsher is verbonden aan de mannelijke keizers. De combinatie van de draak en de feniks staat voor een lang en gelukkig leven en is ook nu nog een populaire decoratie op huwelijksgiften.

Eva Ströber, oud-conservator Aziatische keramiek bij Keramiekmuseum Princessehof, met dank aan Aafke Koole.